Femra në Kur’an

Nga: Mr. Bekim Jashari

Falënderimi i qoftë All-llahut, pershendetjet qofshin per Muhamedin a.s familjen e tij dhe pasuesit deri në ditën e gjykimit.
I lartesuar qofte Allahu qe na beri pasues te mesimeve te Kur’anit, porosive te Muhamedit dhe pejgambereve tjere para tij, nga Ademi e deri tek vula e pejgamberise Muhamedi a.s, i konfirmuar me mesazhin e pergjithshem dhe kolektiv. Kur’ani eshte Libri i kumtuar per ne per t’na treguar rrugen e miresise per te gjithe njerezit, per te rregulluar jeten private dhe publike te individit dhe shoqerise njerezore ne teresi. Ne theks te veqante Kur’ani ne permbajtjen e tij solli dispozita per shoqerine, rolin e gruas dhe rregullat rreth saj. Familja ze nje vend te rendesishem ne Librin e Allahut xh.sh. Ne mesimet islame çeshtjet civile si fejesa, martesa jane te qartesuara ne shume ajete, por edhe kaptina te shumta flasin per kete fushe.
Gruaja ne te kaluaren ishte ne kerkim te pozites se saj, nderi i saj ishte i neperkembur, dinjiteti i saj ishte i shtypur. Pra ne te gjitha fushat ajo ishte ne pamundesi per te vendosur per te drejtat e saja. Me ardhjen e Kur’anit asaj i kthehet vlera si njeri. Kur’ani ne shume ajete dhe sure parashtron dispozitat rreth saj, pikerisht kaptina me e madhe e Kur’anit i kushtohet rregullave rreth saj ne raport me mashkullin dhe ne kete menyre rregullohen dispozitat edhe ne raportin bashkeshortor ne theks te veçante..
Prandaj, para se te flasim rreth ketyre rregullave dhe dispozitave Kur’anore ( ne veçanti ne suren el-bekareh) do te bejme nje veshtrim te pergjithshem mbi qendrimin islam ndaj femres.
Karakteristike e pare e raportit kur’anor ndaj femres eshte barazia e gjinive. Kur’ani na meson qe femra dhe mashkulli jane krijesa te Allahut dhe se ne asnje menyre femra nuk eshte e nje rangu me te ulet se mashkulli. Ne kontekst te kesaj, Kur’ani vuri dispozita per te dy gjinite e qe kane te bejne me çështje te drejtave dhe barazive te tyre ne shoqeri.
Allahu ka garantuar çdo anetari te shoqerise te drejtat dhe barazine mes tyre, duke kerkuar qe detyrat dhe obligimet e vura nga Ai te jene te zbatueshme pa dallim. Secili nga ne ka detyra ndaj tjetrit si njerez, femer apo mashkull. Islami i dha vlere dhe konsiderate femres e cila ka rol kyq dhe eshte pjese e barabarte e shoqerise-si krijese. Islami i konsideron si mashkullin ashtu edhe femren si krijesa madheshtore te Zotit, ajo shihet si pjesetare shembullore ne shoqeri.
Zoti fuqiplote i krijoi njerezit prej nje baze, nje origjine, prej dheu siq e permend edhe ajeti: “ O ju njerez! Kinie friken Zotin tuaj qe ju ka krijue prej nje veteje ( njeriu) dhe nga ajo krijoi palen ( shoqen) e saj e prej atyre dyve u shtuan burra shume e gra” En Nisa 1
Gruaja ne islam eshte pjese integrale e shoqerise sikurse burri, ne kete referohet edhe ajeti Kur’anor:” O ju njerez, vertet Ne ju krijuam juve prej nje mashkulli dhe nje femre, ju beme popuj e fise qe te njiheni ndermjet vete, e s’ka dyshim se tek Allahu me i ndershmi nder ju eshte ai qe me teper eshte ruajtur” El huxhurate 13
Kur’ani na lajmeron se femra ne kohen e injorances arabe ishte e perbuzur, ne veqanti lindja e vajzes shkaktonte mllef dhe fshihej prej njerezve per shkak te lindjes se saj.
Mbi pikepamjen islame rreth statusit te femres eshte folur shpesh dhe kjo sot nuk eshte diqka e re sipas islamit, per faktin se shume ajete, dhe sure i japin rendesi asaj, por edhe tituj te shumte ne jurispudencen islame ne kapituj te ndryshem flasin per femren dhe statusin e saj.
Islami beri emancipimin e femres e cila ne kohet e kaluara iu nenshtrua padrejtesise dhe mohimit te se drejtes se saj per jete te lire publike dhe shoqerore. Asaj i ndalohej prekja e librave te shenjta si dhe i mohohej e drejta per te marre pjese me burrat ne aktivitetet shoqerore:
“ Kush ben ndonje nga punet e mira, qofte, mashkull ose femer duke qene besimtar, te tillet hyjne ne xhenet dhe nuk u behet fare padrejtesi” En nisa 124
Por edhe ne shume ajete tjera Kur’ani i jep poziten dhe pergjegjesine e femres, ajo konsiderohet ne islam me pergjegjesi te ndara nga mashkulli, si ne aspektin e besimit , moralit dhe veprimtarise se saj ne shoqeri. Roli i saj ne shoqeri eshte i madh dhe se ajo paraqet pjesen e shoqerise muslimane. Imazhi i saj ne islam eshte imazh i bukurise, drejtesise dhe dinjitetit, ne familje ajo sjell strehimin paqesor, siq e potencon Kur’ani Famelarte: “Dhe nga faktet (e madherise se) e Tij eshte qe per te miren tuaj, Ai krijoi nga vete lloji juaj palen (grate), ashtu qe te gjeni prehje tek ato dhe ne mes jush krijoi dashuri e meshire.” Err rum 21
Ne nje prononcim te tij ne lidhje me femren dhe statusin e saj ne islam, Dr. Buti deklaron: “ Islami i konsideron si mashkullin ashtu edhe femren krijese e ndershme e Zotit, mbi parimin e njerezise dhe i vetmi dallim qe e verejme mes tyre eshte veprimtaria e tyre apo shkalla e devotshmerise, bazuar ne kete ky mund te jete ndryshimi mes tyre”
Dispozitat islame ne raport me femren
E drejta financiare
Eshte e njohur nga e kaluara e popujve se femra ne shoqerite e tyre nuk gezonte asnje te drejte, civile, sociale dhe shoqerore. Me ardhjen e islamit gjendja e saj rregullohet teresisht duke konfirmuar pavaresine dhe te drejtat e saja civile si dhe duke shpallur lirine e saj te plote financiare. Zoti thote: “Burrave ju takon hise nga ajo qe fituan ata dhe grave gjithashtu ju takon hise nga ajo qe fituan ato…” En nisa 32
Ajeti tjeter verteton parimisht te drejtat ne trashegim per meshkuj dhe per femra’’Meshkujve ju takon pjese nga pasuria qe e lene prinderit e te afermit( pas vdekjes ), edhe femrave ju takon pjese nga ajo qe lene prinderit e te afermit…” en nisa 7. Asaj i lejohet te posedoj pasuri edhe pa pelqimin e bashkeshortit, ka te drjeten per te shitur e blere si dhe per te administruar me parate dhe pronen e saj.
“E ne rast te abuzimit te se drejtes se saj financiare, atehere e drejte e saj eshte qe me kembegulje te kthej dhe te vertetoj te drejten ne trashegimi . “Islami paralajmeroj njerezit per injorancen e tyre ndaj femres te cilet abuzojne me te drejten e saj, ne rastin kur asaj i mohohet e drejta ne trashegimi pas vdekjes se prindit apo bashkeshortit apo vendimi per t’i ndaluar asaj martesen ne menyre qe te perfitohet nga pasuria e saj. Asaj i lejohet te posedoj pasuri edhe pa pelqimin e bashkeshortit
Kur’ani vendosi per pavaresine financiare te mashkullit dhe femres duke i bere ata pergjegjes te pavarur ne çështjet financiare dhe permes kesaj anuloi keto zakone duke i dhene tere farefisit femeror hise dhe te drejten ne trashegimi.
Kur’ani thote: “ edhe femrave gjithashtu ju takon hise nga ajo qe fituan ato…”
Ne kete ajet Allahu konfirmon se pasuria e femres eshte e ndare prej pasurise se mashkullit dhe ne kete kontekst Dr. Muhamed ebu Faris njohes i mire i kesaj fushe thote: “ Eshte e drejte e femres per te poseduar pasuri te luajtshme dhe dhe te paluajtshme e per kete jane sjelle dispozita juridike nga Kur’ani dhe se shperdorimi i ketyre fondeve nga gjinia tjeter llogaritet kundervajtje dhe ndeshkim per abuzuesit e pasurise se femres e e cila ne çdo forme ka te drejten legjitime te mbroje dhe te marre te drejten e saj, gjithehere ne perputhje me normat islame”.
E drejta per pune:
Ne lidhje me te drejten e punes, islami konsideron se femra mbane pergjegjesine primare ne çeshtjet dhe menaxhimin e puneve te shtepise , kujdesin per higjienen, per femijet dhe edukimin e tyre. Pra ajo eshte pergjegjese kryesore ne familjen e saj. Gjithashtu ajo mban edhe pergjegjesi ekonomike ne familje si dhe nuk ka pengese qe ajo te punoj edhe jashta shtepise gjithehere duke ruajtur dinjitetin dhe personalitetin e saj .
Edhe femra pra eshte me te drejta te plota siq e ceka me lart, por parimisht ajo duhet te perqendroj kujdesin e saj ndaj edukimit te brezave te cilet do te ishin ne sherbim te shoqerise dhe kjo ne nje menyre llogaritet pak me e lehte se sa puna e saj ne industri, bujqesi apo tregti edhe pse puna e tille eshte e lejuar per te apo pune tjera qe jane ne suaza te lejuares.
Argument tjeter i lejimit te punes dhe daljes se gruas per nevoja te veta eshte edhe ky ajet kur’anor: “ Burrave ju takon hise nga ajo qe fituan ata dhe grave gjithashtu ju takon hise nga ajo qe fituan ato” En nisa 32
E drejta per arsimim
Ne lidhje me te drejten per arsimim, kur’ani ka kerkuar nga njerezit qe te kerkojne diturine e qe shume ajete i referohen rendesise qe ka dija, shkenca dhe kerkimi i diturise ne vazhdimesi. Per kete kemi ajete te shumta por edhe hadithe qe obligojne kerkimin e diturise. Islami e beri obligim kerkimin e diturise per çdo musliman dhe muslimane dhe se ne shoqerine islame asnjehere nuk mund te kete ndalese per marrjen e diturise per asnjeren gjini.
Lexuesi i kur’anit veren qarte percaktimin hyjnor per te drejten e arsimimit te femres sepse ajo konsiderohet gjysma e shoqerise e per kete fakt ajo nxitet per shkence, arsim si dhe kujdes te jashtezakonshem ndaj dijes.
Na eshte e njohur qe ajeti i pare apo kryetitulli kur’anor eshte “LEXO” si dhe ajeti tjeter: “ Po Allahut ia kane friken nga roberit e Tij, vetem dijetaret…” Fatir 28
Imam Nesefiu ne komentimin e tij rreth ketij ajeti thote: “ Friken Allahut ia kane ata shkencetare te cilet njohin dhe madherojne Allahun me cilesite e Tij madheshtore, por edhe studimin e tyre mbi Librin e shenjte si dhe mesimet e te derguarit a.s. permes kesaj atyre u shtohet frika
Pejgamberi a.s. ne nje thenie te tij obligon te dy gjinite per dije: “ Kerkimi i diturise eshte obligim per çdo besimtare dhe besimtare” Ibn Maxheh
Ndersa Dr. Nurud-din Itr ne lidhje me arsimimin e femres thote: ”Ketu kemi te bejme ne radhe te pare mbi detyrat qe ka femra per te njohur parimet elementare si çeshtjet e besimit dhe konditave te fese por edhe ato qe kane te bejne me interesin e saj dhe obligimet e jetes qe ka ajo dhe se kryerja e obligimeve eshte detyre per te, e ne kete rast edhe kerkimi i diturise”
Ne kohen e te derguarit, grate e pane te rruges nevojen e marrjes se njohurive, per kete arsye shkuan te i derguari dhe kerkuan qe edhe ato te jene pjese e keshillave dhe njohurive qe predikon i derguari a.s. Ebi Seid el Hudrijj rrefen: Femrat kerkuan nga i derguari qe edhe per to te kete kohe per ligjerime dhe keshilla. I derguari u premtoi atyre nje dite per t’u ligjeruar dhekeshilluar
Kjo tregon per interesimin qe kishte femra per t’u pajisur me dije qe ne ato kohe, ndersa sot bota moderne pavaresisht nga thirrjet per emancipimin e grave ngec ne kete drejtim.
Femra sipas islamit ze vend te rendesishem me nje mision shkencor ku ajo e ka te qarte vendimin dhe statusin e saj per t’u pajisur me njohuri shkencore e qe per kete qarte flet Kur’ani dhe i Derguari Muhamed a.s, por edhe libra te shumte ne sferen e arsimimit te femres.
(Shkeputur nga teza e magjistratures me temen ”Dispozitat e femres ne kaptinen el-bekareh", mbrojtur me 08.07.2009 ne Bejrut)