Xhamia dhe gratë ndërmjet dy ekstremeve

Xhamia, që në Amerikën e Veriut njihet më mirë si qendra islame, është qendra e aktiviteteve shpirtërore, sociale, edukative dhe kohët e fundit e aktiviteteve politike të komunitetit mysliman amerikan. Xhamia është gjithashtu vendi ku myslimanët me formime kulturore dhe ideologjike të ndryshme takohen dhe bashkëveprojnë. Diversiteti i interpretimeve të burimeve dhe praktikave islame ka krijuar tensione, veçanërisht në qendrat islame ku tendenca është vendosja e interpretimeve strikte për vendin dhe rolin e duhur të grave myslimane në xhami dhe në komunitet.

Një numër gjithmonë e më i lartë i grave të reja myslimane ankohen për praktikat dhe planifikimet kufizuese që i pengojnë të marrin pjesë plotësisht në programet sociale dhe edukative. Shumë xhami sot e kufizojnë hollin kryesor të faljes vetëm për burrat dhe për gratë lënë vetëm disa pjesë të veçuara. Gratë po pyesin me zë të lartë: "A është ky vendi që na jep Islami, apo është një imponim i traditave kulturore?" Disa kanë arritur deri në pikën ku kanë refuzuar të gjitha traditat, duke i tejkaluar kufijtë.

Xhamia është vend i rritjes dhe zhvillimit shpirtëror për të gjithë myslimanët dhe aty duhet të shkojnë si gratë dhe vurrat. Kurani ka shprehur në mënyrë të qartë barazinë shpirtërore dhe morale ndërmjet burrave dhe grave:

Nuk ka dyshim se për myslimanët e myslimanet, besimtarët e besimtaret, adhuruesit e adhurueset, të sinqertit e të sinqertat, durimtarët e durimtaret, të përvuajturit e të përvuajturat, sadakadhënësit e sadakadhënëset, agjëruesit e agjërueset, ruajtësit e nderit e ruajtëset e nderit, shumëpërmendësit e All-llahut e shumëpërmendëset e All-llahut, All-llahu ka përgatitur falje (mëkatesh) dhe shpërblim të madh. (El-Ahzab, 33:35)

Kurani thekson se edhe burrat edhe gratë kanë obligimin moral të zhvillojnë veten e tyre shpirtërisht dhe moralisht dhe të përmbushin përgjegjësitë e tyre sociale. Xhamia është dhe ka qenë gjithmonë qendra e mësimit dhe rritjes morale dhe shpirtërore. Gjithashtu, xhamia është një vend ku diskutohen çështjet që kanë interes publik dhe për t'iu përgjigjur sfidave me të cilat përballet komuniteti. Kurani është gjithashtu i qartë për përgjegjësinë e barabartë ndërmjet burrave dhe grave për të zhvilluar të mirën e përgjithshme: "Besimtarët dhe besimtaret janë të dashur për njëri-tjetrin, urdhërojnë për të mirë, e ndalojnë nga e keqja, e falin namazin dhe japin zeqatin, respektojnë All-llahun dhe të dërguarin e Tij. Të tillët do t'i mëshirojë All-llahu. All-llahu është ngadhënjyes, i urtë". (El-Teube, 9:71)

Nxitja e të mirës së përgjithshme dhe kundërshtimi i së keqes janë detyra publike që bien njëlloj mbi burrat dhe mbi gratë dhe xhamia është vendi ku burrat dhe gratë myslimane mund të takohen për të planifikuar zhvillimin e komunitetit dhe për të hartuar strategji për rritjen e së mirës së përgjithshme.


Profeti e pohon përdorimin e barabartë

Gjatë viteve formuese të Islamit gratë merrnin pjesë në shërbimet publike. Ato ndanin hollin kryesor të xhamisë së profetit. Ndarja e hollit kryesor i lejoi gratë të angazhoheshin plotësisht në debatin publik dhe të kishin ndikim në jetën e tyre dhe jetën e komunitetit. Megjithëse Kurani është i qartë për barazinë shpirtërore dhe morale të burrave dhe grave, profeti duke parë tendencën e disa burrave, të cilët tregoheshin tepër mbrojtës ndaj të afërmeve të tyre femra, e porositi komunitetin mysliman, që të mos i ndalonte gratë që të mos e vizitonin xhaminë. Ibn Umeri transmeton: I dërguari i Allahut (a.s.) tha: "Mos i ndaloni gratë që të shkojnë në xhami, kur ato ju kërkojnë leje". Bilali tha: "Për Allahun, ne sigurisht që nuk do t'i lejojmë". Abdullahi tha: Unë them se i dërguari i Allahut e ka thënë këtë dhe ti më thua: "ne sigurisht që nuk do t'i lejojmë!" (Sahih Muslim)


Ibn Umeri ka transmetuar gjithashtu, Profeti (a.s.) ka thënë: "Lejojini gratë të shkojnë në xhami natën". (Buhariu)


Shmangia e parimeve të përcaktuara

Argumenti kundër grave që të përdorin hollin kryesor të faljes bazohet në parimin e "parandalimit të gjërave të palejuara" (dar' al-mafasid). Parimi thotë se "çfarëdo që të shpie në praktika të palejuara (haram), është në vetvete e palejuar". Parimi, megjithëse nuk pranohet gjerësisht nga juristët myslimanë, është përdorur gjerësisht për të kufizuar veprimet që sipas sheriatit janë të lejuara. Disa juristë kanë kërkuar që të mos përdorej radioja, televizori dhe shtypi dhe shpikje të tjera, sepse ato përdoreshin për të promovuar praktika të pandershme. Në fakt, duke thënë "parandalim i gjërave të palejuara, shumë praktika dhe pajisje të mira mund të deklarohen të palejuara, duke përfshirë përdorimin e internetit dhe qeverisjen e përhapur përderisa të dyja janë të hapura ndaj abuzimeve. Duke përdorur këtë argument një numër xhamish kanë vendosur të krijojnë zona të veçuara për gratë dhe kanë vendosur kufizime që gratë të mos përdorin disa prej shërbimeve të xhamisë. Gjatë vizitave të fundit në tre qendra islame, shumë gra myslimane u ankuan shumë për përvojat e tyre me drejtuesit e komunitetit. Ato u ankuan për pamundësinë e tyre për të marrë pjesë në leksione dhe diskutime, për kushtet e pjesës së xhamisë që ato përdorin dhe për mbështetjen e tyre vetëm tek sistemet audio dhe video që shpesh i ndërpresin nga leksionet dhe diskutimet e vazhdueshme.

Duke caktuar zonë të veçanta për gratë gjatë leksioneve dhe diskutimeve nuk parandalohen gjërat e palejuara, por kjo gjë pengon edukimin dhe rritjen shpirtërore. Kam dëgjuar se shumë gra gjatë mbajtjes së ligjëratës fillojnë të diskutojnë për receta dhe për psonisjen. Veçimi u jep grave ndjenjën e lartësisë dhe ndarjes dhe disa gra arrijnë në përfundimin se ngjarjet që ndodhin në hollin kryesor nuk u interesojnë atyre. Në këto raste, zona e grave bëhet më pak miqësore për gratë që duan të përqendrohen tek të mësuarit dhe çështjet e komunitetit.

Jo të gjitha xhamitë përdorin politikën e veçimit të grave. Disa xhami kryesore si Dulles Area Muslim Society (ADAMS) u mundësojnë grave të qëndrojnë në hollin kryesor dhe të marrin pjesë plotësisht në mësim dhe konsultim. Gratë kanë dhe detyra drejtuese në këtë shoqatë.

T'i pengosh gratë që të ushtrojnë të drejtat e tyre të përcaktuara ose ndërmarrjen e detyrave nuk mund të justifikohet me pretekstin e parandalimit të gjërave të palejuara. Ky argument u përdor në fazat krijuese të shoqërisë islame, por u hodh poshtë nga myslimanët e parë.


Problemet me veçimin e grave

Veçimi i grave në hapësira të izoluara jo vetëm që është kundër urdhrave kuranorë dhe sunetit të profetit, por është edhe i dëmshëm ndaj rritjes morale dhe shpirtërore të grave dhe zhvillimit të komunitetit. Përveç ndjenjës psikologjike dhe emocionale të mosmarrjes pjesë aktive nëpër takime, ato pengohen dhe nga mundësia për të bashkëvepruar me folësit, për të bërë pyetje dhe komente.

Veçimi i grave i mohon komunitetit mysliman një numër në rritje të rejash myslimane, të cilat presin me të drejtë që xhamia të mos ua largojë të drejtën e marrjes pjesë aktive në shërbimin ndaj komunitetit. Kur nuk plotësohen pritjet e lejuara dhe kur u jepet prioritet zakoneve dhe traditave, ato i detyrojnë gratë të qëndrojnë larg xhamisë dhe si rrjedhim larg aktiviteteve dhe mësimeve islame. Lartësimi i traditave dhe zakoneve kulturore të emigrantëve është kundër misionit të vërtetë të xhamisë, sepse kjo bëhet pengesë për të edukuar njerëzit e besimeve të tjera për Islamin. Historikisht, Islami ka gjetur vend të komunitete të ndryshme nëpër botë për shkak të aftësisë së tij për të përshtatur kulturat dhe zakonet e zonës, për aq kohë sa nuk bien ndesh me mësimet islame. Komunitete e emigrantëve do të tradhtonin misionin e tyre dhe besimin nëse këmbëngulin që të vendosin zakonet dhe traditat e tyre kulturore.


Gratë dhe drejtimi i xhamive

Udhëheqja e grave në komunitet është një çështje tjetër e diskutueshme. Gratë në disa qendra islame kanë pozicione shumë të mira udhëheqjeje, ndërsa në disa të tjera jo. Megjithëse Islami e pranon kompetencën e grave që të kenë përgjegjësi të barabarta morale, siç e pamë më lart, shumë komunitete myslimane kanë arritur të pakësojnë pjesëmarrjen e grave në detyra publike mbi baza sociale dhe racionale. Shkalla e kufizimeve ndaj shërbimit të grave në komunitet ndryshon nga periudhat historike dhe shkollat e fikhut.


Juristët e hershëm kishin mospërputhje mendimesh për sa i përket faktit nëse gratë mund të merrnin përsipër poste publike, ndërsa Ibn Jarir el-Tabari nuk vuri kufizime për të drejtat e grave që të merrnin postin e gjykatëses për të gjitha çështjet ligjore, el-Mauardi mendonte se gratë nuk mund të lejoheshin të shërbenin si gjykatëse në çdo rrethanë. Mes tyre është mendimi i Ebu Hanifes, i cili i lejoi gratë të merrnin postin e gjykatëses, përveç rasteve që përfshinin marrëveshje tregtare.

Juristët e hershëm myslimanë i pranuan të drejtat e grave që të merrnin poste publike në një kohë kur shumë gra kishin përfshirje të kufizuar publike dhe ekspozim të kufizuar ndaj shërbimit publik. Juristët bashkëkohorë myslimanë duhet të sigurohen se pozicioni origjinal kuranor i të drejtave dhe obligimeve të barabarta morale dhe shpirtërore do të respektohet dhe do të çohet përpara në shoqërinë e sotme. Kjo është më urgjente sot, ndërsa çështja e kapacitetit të grave për të ushtruar lidershipin dhe për t'i shërbyer komunitetit është pakësuar nëpërmjet të dhënave mbresëlënëse të arritjeve të grave myslimane në akademi, punë profesionale dhe shërbim në komunitet.

Xhamia jonë duhet të pasqyrojë rolin kryesor që luhet nga gratë myslimane amerikane, duke u siguruar se ato përfaqësohen në bordin e xhamisë dhe bashkohen me radhët e lidershipit. Rëndësia e grave që marrin pjesë në bordin ekzekutiv dhe në komitetet ekzekutive nënvizohet më tej nga nevoja për të përfaqësuar interesat që mund të shprehen vetëm nga gratë, të cilat e ndiejnë ndikimin e vendimeve të marra nga xhamia për cilësinë e jetës dhe pjesëmarrjen e grave të tjera.


Kalimi në skajin tjetër

Disa myslimanë feministë, të mbështetur nga një rrjet i aktivistëve progresive, e kanë shtyrë lavjerrësin në skajin tjetër. Zgjedhja e tyre për kufizimin e grave të zona të veçuara dhe kalimi i tyre në nivele të parëndësishme në xhamitë ultrakonservatore është hapja e xhamisë ndaj një kongregacioni të përzier të drejtuar nga gratë. Unioni Mysliman Progresiv ka deklaruar në Nju Jork se një kongregacion i përzier është drejtuar nga Amina Uadud. Është e pafat që feministët myslimanë po ndjekin hapat e pararendësve laikë, duke shkelur të gjitha traditat dhe duke u përfshirë në të gjitha eksperimentet që thyejnë parimet dhe vlerat formuese. Individët dhe lëvizjet e interesuara për të reformuar qëndrimet dhe praktikat për të marrë ekstremin e kundërt, mund të prekin agjendën e reformave që po bëhen në gjithë Amerikën e Veriut.

Shtysa e fundit për t'u ndarë nga komunitetit dhe tradita shkon përtej ndonjë agjende reformash. Reformat kërkojnë që njeriu të bëjë të qartë parimet bazë dhe pastaj të angazhojë në dialog komunitetin mysliman për të krijuar një vetëdije dhe për të transferuar parimet e qarta në një traditë jetese. Reforma që ka si qëllim përdorimin e traditave myslimane duhet zbatojë praktikat profetike dhe kuranore, në mënyrë që të qartësojë urdhrat islamë dhe traditat profetike. Unioni i Myslimanëve Progresivë ka vendosur të veprojë në mënyra revolucionare dhe jo reformiste. Është e qartë se reformatorët myslimanë, të interesuar për zhvillimin e praktikave të komunitetit mysliman amerikan dhe për të siguruar përfshirjen e plotë dhe kuptimplote në grave në jetën në komunitet, duhet bëjnë rrugën e tyre, duke ruajtur një bazë të mesme nga tendencat ekstremiste dhe tendecat shumë konservatore që janë të fiksuara pas ruajtjes se traditave kulturore dhe duke e paguar me shtrembërimin e mësimeve islame, dhe nga shpërthimet liberale ekstreme që duan të ndahen plotësisht nga traditat dhe të rrëmojnë në hapësira boshe pa drejtim dhe pa shenja treguese