Ndikimi i Haxhit në aspektin shpirtëror dhe social

Obligimet fetare si obligime të caktuara nga Allahu i Lartësuar, kanë refleksione shumë dimensionale. Ndikimet e tyre në jetën individuale dhe shoqërore janë çdo herë prezente, në forma të ndryshme të manifestmit. Obligimet islame edukojnë dhe formojnë individin, e përgatisin dhe e aftësojnë për mardhënie shoqërore, e bëjnë të ndihet përgjegjës dhe i kujdesshëm ndaj përgjegjësive (për shkak se obligimet fetare kërkojnë diciplinë, madje edhe respektim të afateve kohore), e përgatisin individin për tejkalimin e vështërësive shoqërore dhe e bëjnë të vetëdijshëm për detyrat dhe obligimet ndaj Allahut, kolektivitetit (Shoqëris) dhe shtetit. Po ashtu ndikimet e obligimeve fetare janë edhe në jetën sociale duke filluar nga integrimi i individit në shoqëri, nga obligimi i ndihmës reciproke në kolektivitet e deri tek formimi dhe edukimi i shoqëris mbi parimet e larta Hyjnore të Islamit. Haxhi si një ndër adhurimet e veçanta në fenë islame dhe si shtyll e fesë islame, është një ndër adhurimet që ka ndikime të veçanta në aspketin shpirtëror dhe social të njeriut.

Ndikimi në aspektin shpirtëror të Haxhit tek njeriu

Duke qenë plotësisht të vetëdijshëm se obligimet islame për qëllim primar kanë edukimin shpirtëor për shkak se ai është shtylla e personalitetit të individit, edhe haxhi ka efekte dhe ndikime të mëdha në aspektin shpirtëror. Kryerja e haxhit me bindje, duke u ruajtur nga gabimet dhe mëkatet si dhe duke respektuar dispoziat dhe përcaktimet e Allahut dhe të pejgamberit s.a.s, është ilaqi më i mirë i pastrimit të zemrës nga sëmundjet e saja, si: xhelozisë, mëris, inatit, hipokrizisë, dëshirës për mëkatin etj. E tërë kjo vie si rezultat i dëshirës dhe vullnetit të madh të individit për të arrit shpërblimin e garantuar nga Allahu përmes Fjalës së Tij apo gjuhës së Pejgamberit s.a.s.
Ndikimet e Haxhit në aspektin shpirtëror në formë të drepërdrejtë ose indirekte mund ti numërojmë:
1. Obligimi për haxh motivon individin që edhe përkundër vështërësive të mëdha ta kryej këtë obligim, me qëllim të arritjes së shpërblimit të Allahut. Kjo arrihet përmes të kuptuarit se haxhi është një ndër obligimet më të rëndësishme fetare. Ebu Hurejre rrëfen se Pejgamberi, alejhi's salatu ve's selam u pyet: Cila vepër është më e mira? Tha: Besimi në Allahun dhe në të dërguarin e Tij. Pastaj cila? Tha: Xhihadi në rrugën e Allahut. Pastaj cila: Tha: Haxhi i pranuar". (Buhariu dhe Muslimi). Ibni Omeri transmeton se Muhammedi, SalaAllahu alejhi ue Selam ka thënë:
Luftëtari në rrugën e Allahut, haxhiu dhe umrebërësi janë delegacion i Allahut; i ftoi dhe iu përgjigjën, e luten dhe ua plotësoi lutjen". Dëshira dhe vullneti i besimtarit që të kryej Haxhin buron prej kësaj baze, gjegjëisht prej dëshirës së tij për kryer një ndër obligimet e Allahut s.t. Me këtë dëshiron që shpirtin e tij ta mësoj të jetë i diciplinuar në kryerjen e urdhërave të Allahut dhe i nënshtrar ndaj Allahut. Ky motiv e bënë shpirtin e besimtarit të gatshëm për sakrificë dhe të durushëm në vështërësi.
2. Obligimi për haxh e nxit njeriun që të ruhet edhe nga mëkatet më të vogla me qëllim që të arrij shpërblimin e Allahut s.t. Muhammedi s.a.s thotë: Kush kryen haxhin pa bërë marrëdhënie seksuale dhe pa shkelur dispozitat e tij, ai kthehet (i pastër nga mëkatet) sikur atë dite kur e ka lindur nëna". (Buhariu dhe Muslimi) Kryejini haxhin dhe umren paralel ngase ato zhdukin varfërinë dhe mëkatet ashtu sikur gjyryku largon ndryshkun e hekurit, arit dhe argjendit, ndërsa për haxhin e pranuar nuk ka shpërblim tjetër përveç Xhennetit". Ruajtja nga mëkatet i ka tre dimensione: I pari është se besimtari para se të merr rrugë për në Haxh pendohet për mëktatet e tij sinqerisht me qëllim që para Allahut të jetë i penduar. Dimensioni i dytë: ruajtja nga mëkatet gjatë periudhës së haxhit, me qëllim të pranimit të haxhit dhe faljes së mëkateve nga Allahu s.t. Si dhe dimensioni i tretë: ruajtjen nga mëkatet pas kthimit nga Haxhi me qëllim që të jetoj një jetë të pastër nga mëkatet dhe të jetë herëdo kur i gatshëm të paraqitet para Allahu si besimtar me zemër të pastër dhe me kryerje të obligimeve fetare. Besimtarit në haxhin e pranuar i falen mëkatet sikur dhe mebtet i pa mëkate sikur në ditën që e ka lindur nëna, prandaj ai duhet të jetoj jetën e pas haxhit me kujdes të veçant që mos të rrit numrin e mëkateve.
3. Udhëtimi për në haxh i njeriut me qëllim të përgjigjjes së thirrjes së Allahut e inspiron atë të mendon rreth udhëtimit të fundit nga kjo botë dhe takimit final me Allahun s.t. kjo formë e meditimit e shtyn njeriun të pendohet sinqerisht, të pajiset me më të miren dhe më të pastërten e pasuris dhe të veproj sa më shumë vepra të mira, duke qenë se vazhdimisht rikujton kthimin te Allahu dhe paraqitjen para tij. Këtë meditim e bënë më madhështor edhe veshja e Ihramit. Përzgjedhja e pasurisë, përshëndetja me familjen dhe të afërmit, takimi më të panjohur dhe shumë pak të interesuar për tu njoft mes vete, veshja e Ihramit, pendimi për mëkate, të qajturit e të penduarve…, të gjitha këto lënë gjurmë të pashlyshme në shpirtin e besimtarit dhe me siguri se për shpirtin e çdo njërit do të jetë ilaqi më i mirë i pastrimit shpirtëror.
4. Në shpirtin dhe mendjen e njeriut në momentet e para kur i has ato vende të shenjta, vende në të cilët ka ndërtuar dora e Ibrahimit a.s, ku ka shkelur këmba e pejgamberit s.a.s, ku është ndërtuar historia e feve, formon imazh të veçantë për ato vende. Në mendjen e tij bashkohet e kaluara historike, e lexuara në Kur'an dhe e ardhmja e përjetësisë. Fundja këto tri dimensione e ngjallin emocionin shpirtëror dhe fuqizojnë individin për tejkalimin e sfidave jetësore. Shpirti i besimtarit që formohet në këto tre dimensine i kalon dimensionet e materiales dhe futet në botën e imazheve dhe të sekreteve të Allahu të zbuluara për të sinqertët dhe të drejtët. Shpirti i till edhe vdekjen e sheh jetë, sepse jeta për të ka tjetër dimension dhe një kuptim më të gjerë.

Këto ishin disa nga ndikimet e haxhit në aspektin shpirtëror tek individi. Që përveq këtij aspekti haxhi e ka edhe ndikimin e tij në aspektin shoqëror shumë evident. Nga ndikimet e haxhit në aspektin social mundemi ti numërojmë:
1. Pasuria hallall për në haxh. Besimtari i cili duhet ta kryej haxhin e ka obligim ta ketë pasurin hallall, të fituar në rrugë të lejuar dhe të ruajtur në formë të lejuar. Fitimi i pasurisë mbi këto parime, nënkupton që besimatri i tillë veprimtarin shoqërore duhet ta ketë të pastër dhe në përputhshmëri të plotë me Ligjet e Allahut s.t. i vetëdijshëm për atë se Allahu pranon vetëm të lejuarën dhe mirën, besimtari është i vendosur që në haxh ta merr pasurin hallall dhe të largohet nga të gjitha rrugët që pasurinë e tij munden me e ndytë. Largimi nga të gjitha rrugët e kriminalitetit, fajdes, kamatës, mashtrimit, vjedhjes, ryshfetit…, e forma të tjera të fitimit të pasurisë në rrugë të jashtëligjshme ndikon që shoqëria islame të jetë e pastër nga këto dukuri. Shoqëria e till islame duke e pas të qartë pastërin në këtë adhurim e dëshiron edhe pastërin në fitim dhe në përgjithësi në jetën individuale dhe shoqërore të xhematit islam.
2. Pajtimi dhe rregullimi i marrdhënieve mes muslimanëve para nisjes për në Haxh. Muslimani është i obliguar që para se të niset për në Haxh të pajtohet dhe ti kërkoj hallallin vëllaut të tij musliman për shqetësimin dhe padrejtësin që ja ka shkaktuar. Po ashtu besimtari është i obliguar që tua kthej borgjin borgjilinjëve të tij. Pajtimi mes tij dhe të tjerëve si dhe kthimi i borgjit do të ndikoj në shtimin e sigurisë së vendit dhe rrethit në të cilin jeton besimtari. Siguria, stabilititeti, mirëqenia dhe besimi reciprok e karaktarizon shoqërin Islame, haxhi jep një kotribut tejet të madh dhe ka një ndikim të hatashëm në ngritjen e kësaj karaktaristike të shoqërisë islame.
3. Barazia e njerëzve. Haxhi me obligimet që i ka caktuar Allahu s.t dhe Pejgamberi s.a.s dëshmon për barazinë e njrëzve në Islam. I ziu, I bardhi, I kuqi, I verdhi, pa marr parasysh ngjyrën, shefat e shteteve, komandantët, intelektualët, barinjtë, të pasurit e të varfërit , pa marr parasysh pozitën dhe statusin shoqëror në Haxh janë të barabartë. Ata janë të veshur në Ihramin e bardh që të gjithë, janë të rreshtuar në një saf dhe të mbështetur krah për krahi me njëri-tjetërin. Mes tyre lind dashuria për shkak të besimit e jo për shkak të pozitave, sepse askush askënd nuk e njeh se çfar është dhe çfar bën. Haxhi është shembull i barazisë gjinore, aty janë edhe motrat muslimane që lusin Allahun e Madhërishëm dhe krijojn miqësi reciproke me motrat e vendeve të tjera islame. Haxhi përkundër vështërësive nuk është obligim vetëm për meshkujt ai është obligim edhe për femra. Ato janë pjesëtare të këtij adhurimi madhështor dhe anëtarë të një kongresi të madh Islam.
4. Kongresi i madh. Haxhi përveq adhurimit, nënshtrueshmëris dhe pendimit tek Allahu paraqitet edhe si kongresi i madh i muslimanëve. Aty prazantojn muslimanët nga të katër anët e botës, me problemet, hallet dhe preokupimet e tyre. Aty njihen fiset, shoqërit dhe kombet mes vete. Formohet afërsia nga muslimanët e gjithë botës dhe fillojn ta ndjenjë veten si pjesë e vërtet e një trupi, ashtu siq na ka mësuar pejgamberi s.a.s, se umeti islam është si një trup. Barazia në gjuhë, ngjyr, pozitë apo prejardhje e shëndërron haxhin në një kongres klasik dhe modern tejet madhështor. Në aspketin klasik nënkuptojmë se kur Haxhi ka qenë obligim për robin-skllavin dhe për zotërin e tij bota tjetër ka qenë ende në ndarjet e klasave shoqërore. E po ashtu kur haxhi ka qenë obligim për femra, bota tjetër ka pas probleme ta konceptoj femrën si njeri. Ndërsa në aspketin modern nënkuptojmë se Haxhi si adhurim është i veçantë me karakteristikat e tij nga të gjithë organizimet e kongreseve dhe organizmave tjerë ndërkombëtar.
5. Bashkimi dhe vëllazërimi mes muslimanëve. Haxhi bashkon në kohën e caktuar dhe në vendin e caktuar muslimanët e nga e gjithë bota, pa marr parasysh konceptet ndarëse të tyre rreth qështjeve fetare. Aty të gjithë janë pjesë e një safi, të gjithë kanë një Kible, të gjithë i drejtohen një Allahu, të gjithë duan dhe respektojnë një pejgamber dhe të gjithë e dëshirojn të njëjtën gjë, gjegjësisht Xhenetin dhe faljen e mëkateve nga Allahu. Të gjitha këto njësojn dhe unifikojnë muslimanët prandaj duhet të lënë gjurmë të pashlyshme në të gjithë muslimanët. Vllau musliman me të cilin ke një qëllim nuk mundet të jetë armiku yt, ai është miku yt më i mirë i mundshëm pa marr parasysh mosmarrëveshjet konceptuale që mund ti kemi mes vete. Ai unifikim dhe ai bashkim që paraqitet gjatë kësaj periudhe të Haxhit duhet të vazhdoj edhe pas haxhit. Muslimanët janë vëllezër të njëri tjetërit ata i bashkon një Allah, një Pejgamber më gjithë atë që ka ardhur, një Kuran, një Kible, një synim dhe qëllim, prandaj qështjet sekondare nuk duhet të ndikojn në ndarjen dhe përqarjen mes neve. Qështjet primare na bashkojnë e sekondaret i zgjedhin dijetarët. Neve na mbetet të pasojmë bashkimin dhe unifikimin rreth Kuranit.

Të gjitha këto karakteristika janë ndikimet e Haxhit në aspektin shpirtëror që e bëjnë njeriun në një individ të fuqishëm dhe në aspketin shoqëror që ndikojn në formimin e një shoqërie të sigurtë, stabile dhe të unifikuar.